Tích hợp xác suất vào giải bài tập tương tác gen

a)  Định nghĩa xác suất:

         Xác suất (P) để một sự kiện xảy ra là số lần xuất hiện sự kiện đó (a) trên tổng số lần thử (n):

                                             P = a/n

b) Cách tính xác suất :

-  Qui tắc cộng xác suất

Khi hai sự kiện không thể xảy ra đồng thời (hai sự kiện xung khắc), nghĩa là sự xuất hiện của sự kiện này loại trừ sự xuất hiện của sự kiện kia thì qui tắc cộng sẽ được dùng để tính xác suất của cả hai sự kiện:

                           P (A hoặc B) = P (A) + P (B)

- Qui tắc nhân xác suất

    Khi hai sự kiện độc lập nhau, nghĩa là sự xuất hiện của sự kiện này không phụ thuộc vào sự xuất hiện của sự kiện kia thì qui tắc nhân sẽ được dùng để tính xác suất của cả hai sự kiện:

                                   P (A và B) = P (A) . P (B)

- Qui tắc phân phối nhị thức

    Khi xác suất của một sự kiện X là p và xác suất của sự kiện Y là q thì trong n phép thử, xác suất để sự kiện X xuất hiện x lần và sự kiện Y xuất hiện y lần sẽ tuân theo qui tắc phân phối nhị thức:

* Dạng 1: Tính số kiểu hình trội hoặc lặn ở đời sau: có thể xác định nhanh hệ số của nhị thức bằng cách tính tổ hợp.

Trong đó:    x = số alen trội (hoặc lặn) trong kiểu gen;     n = tổng số alen

Ví dụ: Để tính tỉ lệ của kiểu hình mà trong kiểu gen có hai gen (alen) trội và 4 gen (alen) lặn:    = 15

* Dạng 2: Tính số alen trội hoặc lặn ở đời sau:

- Gọi n là số cặp gen dị hợp → số alen trong một KG = 2n

- Số tổ hợp gen = 2ⁿ x 2ⁿ = 4ⁿ

     Nếu có n cặp gen dị hợp, PLĐL, tự thụ thì tần số xuất hiện tổ hợp gen có a alen trội ( hoặc lặn )

                                         C_2n^a / 4ⁿ

     Ví dụ 1:

Chiều cao cây do 3 cặp gen PLĐL, tác động cộng gộp quy định.Sự có mặt mỗi alen trội trong tổ hợp gen làm tăng chiều cao cây lên 5cm. Cây thấp nhất có chiều cao = 150cm. Cho cây có 3 cặp gen dị hợp tự thụ phấn. Xác định:

- Tần số xuất hiện tổ hợp gen có 1 alen trội, 4 alen trội.

- Khả năng có được một cây có chiều cao 165cm

     Giải

- Tần số xuất hiện : tổ hợp gen có 1 alen trội  = C_2n^a / 4ⁿ = C₆¹ / 4³ = 6/64

                                tổ hợp gen có 4 alen trội  = C_2n^a / 4ⁿ = C₆⁴ / 4³ = 15/64

- Cây có chiều cao 165cm  hơn cây thấp nhất = 165cm – 150cm = 15cm 

→ có 3 alen trội (3.5cm = 15cm )

  Vậy khả năng có được một cây có chiều cao 165cm  = C₆³ / 4³ = 20/64

        Ví dụ 2:  ( trích đề thi chọn HSG máy tính cầm tay tỉnh Thanh Hóa năm 2008 – 2009)

         Khi lai 2 cây đậu thơm thuần chủng đỏ và hoa trắng với nhau được F₁ toàn hoa đỏ, cho F₁ tiếp tục giao phấn với nhau được F₂ có 176 cây hoa đỏ và 128 cây hoa trắng. Tính xác suất để F₂ xuất hiện 4 cây trên cùng 1 lô đất có thể gặp ít nhất 1 cây hoa đỏ.

         Giải:

         F₂ tỉ lệ hoa đỏ: hoa trắng = 176 : 128 ~ 9 hoa đỏ : 7 hoa trắng

–> xác suất để ở F₂ xuất hiện 4 cây hoa trắng ở F₂ là: (7/16)⁴

–> xác suất để gặp ít nhất một cây hoa đỏ: 1 – (7/16)⁴  = 0,9634

IV. Một số bài tập tự giải:

Bài 1. Lai giữa P thuần chủng khác nhau về kiểu gen, F₁ đồng loạt xuất hiện cây hoa đỏ. Đem lai phân tích F₁, F_B phân li  299 cây hoa trắng: 103 cây hoa đỏ. Kiểu gen của 2 cây được sử dụng ở thế hệ P:

A. AABB   x aabb                              B. AABB   x aabb hoặc Aabb x aaBB

     C. AAbb  x  aaBB                              D. AaBb x Aabb hoặc AaBb x aaBb

Bài 2. F₁ tự thụ phấn thu được F₂ 252 bí vỏ quả trắng, tròn : 84 bí vỏ quả trắng,

bầu : 63 vỏ quả vàng, tròn : 21 vỏ quả vàng, bầu : 21 vỏ quả xanh, tròn : 7 quả xanh, bầu. Biết hình dạng quả do cặp gen D, d quy định. F₁ có kiểu gen là:

A. AaBbDd                B. Aa                 C. Aa                D. Bb     

Bài 3. Cho F₁ tự thụ phấn, đời F₂ thu được 2256 cây thân cao, hoa kép : 2254 cây thân thấp, hoa kép : 1127 cây thân cao, hoa đơn : 376 cây thân thấp, hoa đơn. Hình dạng quả do một gen quy định. Sự di truyền cả 2 tính trạng được chi phối bởi:

A. Ba cặp gen quy định 3 tính trạng nằm trên cùng 1 cặp NST và hoán vị gen.

B. Ba cặp gen quy định 2 tính trạng và phân li độc lập.

C. Ba cặp gen quy định 2 tính trạng trong đó một cặp phân li độc lập, 2 cặp liên kết gen.

D. Hai cặp gen quy định 2 cặp tính trạng phân li độc lập.

Bài 4. F₁ dị hợp về 3 cặp gen, tự thụ phấn thu được F₂: 1386 cây cao, quả đỏ : 189 cây cao, quả vàng : 714 cây thấp, quả đỏ : 511 cây thấp, quả vàng. Tần số hoán vị gen nếu có của F₁ sẽ là:

A. 10%                       B. 20%                C. 30%                D. 0%

Bài 5. (Trích đề thi đại học năm 2010)

       Ở một thực vật lưỡng bội, alen A quy định hoa đỏ trội hoàn toàn so với alen a quy định hoa tím. Sự biểu hiện màu sắc hoa còn phụ thuộc vào một gen có 2 alen B và b nằm trên một NST khác. Khi trong kiểu gen có alen B thì hoa không có màu (hoa trắng). Cho giao phấn giữa cây dị hợp về 2 cặp gen trên. Biết không có đột biến xảy ra, tính theo lí thuyết, tỉ lệ kiểu hình thu được ở đời con là:

A. 9 hoa đỏ : 3 hoa tím : 4 hoa trắng           B. 12 hoa đỏ : 3 hoa tím : 1 hoa trắng

C.12 hoa đỏ : 3 hoa tím : 1 hoa trắng          D. 9 hoa đỏ : 4 hoa tím : 3 hoa trắng

Bài 6. ( Trích đề thi đại học năm 2010)

       Cho giao phấn giữa 2 cây P thuần chủng hoa trắng thu được F₁ gồm 100 cây có hoa màu đỏ. Cho F₁ tự thụ phấn thu được F₂ có kiểu hình phân li theo tỉ lệ 9 cây hoa màu đỏ : 7 hoa màu trắng. Chọn ngẫu nhiên 2 cây có hoa màu đỏ F₂ cho giao phấn với nhau. Cho biết không có đột biến xảy ra, tính theo lí thuyết, xác suất để xuất hiện cây hoa màu trắng có kiểu gen đồng hợp lặn ở F₃ là:

A.                         B.                            C.                     D.

Đáp án:

1C ; 2A ; 3C ; 4B ; 5A ; 6B

The post Tích hợp xác suất vào giải bài tập tương tác gen appeared first on Công thức học tập.